De doden vertellen hun verhaal

IMG_1889-schedels-kleinDe vreemde geur die over het gebied hing, het lage zoemen van vliegen en de langwerpige zandhopen vertelden ons, lang voordat we de ingang bereikten, dat we een wereld binnengingen van rottende kadavers en drogende botten. En inderdaad, toen we het hek doorgingen, was een rij blekende schedels het eerste dat ons begroette. Walvisschedels

Marisa legt uit welke informatie ze uit het bestuderen van botten kan halen. Dit was geen gruwelijk kerkhof, maar een belangrijk onderdeel van wetenschappelijk onderzoek. Osteologie is de wetenschappelijke studie van botten. Een belangrijke plaats in onderzoeksinstaties wordt ingenomen door osteologen, omdat ze waardevolle informatie uit de skeletten weten te halen, zoals soort, leeftijd, geslacht, en gezondheidstoestand.  osteologe MarisaIMG_1900 Tejedor Fuentes is onmisbaar zowel voor het onderzoek van walvisachtigen, als ook voor het prepareren van botten en skeletten voor het museum van walvisachigen op Lanzarote. Wij waren erg blij dat Marisa ons de onderzoekslocatie wilde tonen en de tijd nam om ons het proces uit te leggen en onze vragen te beantwoorden. Het prepareren van de botten.

Wanneer deze klaar zijn met hun werk, komen de osteologen.

IMG_1920Ze verwijderen zoveel mogelijk vlees en begraven de botten dan in gemarkeerde graven. Dat waren de langwerpige zandhopen die we bij binnenkomst op de onderzoekslocatie zagen. Wormen, maden en kevers doen hun werk en binnen een paar maanden, afhankelijk van de grootte van het karkas, zijn de botten bijna geheel ontdaan van vlees. Het resterende vlees wordt verwijderd door de botten te koken, waarna ze met warm water en zachte zeep gewassen worden.

Nadat het vlees is verwijderd, worden de botten in de zon te drogen gelegd. De tijd waarinIMG_1908 de botten in de zon moeten liggen varieert, interessant genoeg, naargelang soort en leeftijd van het dier. Het schijnt dat de soorten die dieper duiken over het algemeen meer poreuze en broze botten hebben dan de minder diep duikende soorten. Marisa prepareert een aantal skeletten en legt ze klaar voor het museum, waar ze gebruikt zullen worden voor educatieve doeleinden. De rest van de botten wordt gebruikt voor onderzoek.

Zeedieren kunnen om verschillende redenen stranden. Vooral massastrandignen zijn

De  tandwalvissen gebruiken echolocatie om hun prooi en andere objecten te localiseren (klik voor een uitleg over echolocatie). Dit kwetsbare systeem is zeer gevoelig voor invloeden van buitenaf en voor bepaalde frequenties. Het resultaat van het gebruik van die fequenties door sonar is dat de dieren gedesorienteerd raken, waarschijnlijk pijn lijden, in paniek raken en veel te snel naar de oppervlakte schieten. Net als duikers kunnen walvisachtigen last krijgen van caisson- of decompressieziekte, ook wel duikersziekte genoemd, als ze te snel naar de oppervlakte opstijgen (zie  hier voor uitleg over decompressieziekte)

Van de massastranding van ongeveer 14 walvisachtigen op het eiland Lanzarote en Fuerteventura in september 2002, zijn de schedels van zeven dieren (Spitssnuitdolfijnen van de Blainville en Dolfijnen van Cuvier) in de handen van Marisa beland. Dat waren de schedels die wij zagen toen we de locatie binnenkwamen. Als er zoveel walvisachtigen tegelijk stranden, zijn de schedels vaak de enige delen van het skelet van de dieren die men te pakken kan krijgen in de chaos van mensen die proberen de levende dieren weer terug de zee in te helpen, samen met de emoties die daarbij loskomen en de marineschepen nog zichtbaar aan de horizon.

Engelstalige links over strandingen die in verband worden gebracht met militaire sonarinstallaties: